Ik ben Jelle en sinds kort woon ik net als mijn collega Jill op de drukke Zeedijk, middenin in het Green Light District! Ik ben hier gaan wonen in een van de historische panden die we als onderdeel van dit nieuwe project gaan verduurzamen, met het doel het oudste gedeelte van de stad een duurzame opkikker te geven. Dit jaar ervaar ik zelf aan den lijve wat dit betekent. Daarvoor is mijn appartement van het gas gehaald. Over het algemeen wordt gas gezien als minder duurzaam en wordt er gezocht naar alternatieven om een huis te verwarmen. De komende maanden neem ik jullie aan de hand van mijn blog mee in mijn avonturen, kom je erachter hoe het is om gasloos te wonen en geef ik je tips hoe ook jij je huis kunt verduurzamen.

In deze blog onderzoek ik wat beter is voor het milieu: afwassen met de hand of met een vaatwasser.

Zelf sta ik graag in de keuken om een smaakvolle maaltijd op tafel te zetten, ook wanneer ik alleen thuis eet. Waar ik echter toch vaak moeite mee heb is de berg afwas die daarbij ontstaat. De afwas kan heel gezellig zijn wanneer je mensen over de vloer hebt, het is een moment om gesprekken te hebben over allerlei zaken. Wanneer ik alleen thuis ben is het toch verleidelijk om met een kop thee of koffie op de bank te kruipen en tegen jezelf te zeggen “De afwas doe ik morgen wel…”. In je eentje ben je zowel de afwasser als de droger en duurt het afwassen ook wel eventjes.

Precies om deze reden heb ik vaker de gedachten gehad om aan mijn luiheid toe te geven en voor een vaatwasser te kiezen. Het klinkt natuurlijk aantrekkelijk om de vaat direct in de afwasmachine te zetten en vervolgens schoon in de kast te zetten. Om mij niet alleen door gemak te laten leiden ben ik wat dieper ingedoken op de voor- en nadelen op het gebied van duurzaamheid van afwassen versus een vaatwasser. Welke methode heeft het laagste energiegebruik en welke gebruikt minder water? Ik kan zeggen dat ik toch wel verbaasd was over de uitkomsten. Mocht je al een vaatwasser hebben kijk dan onderaan deze blog voor enkele slimme tips.

Water is een product waar we in Nederland makkelijk aan kunnen komen en wat niet al te veel kost. Toch wordt in Nederland zuinig watergebruik steeds belangrijker. Kijk naar de droogte van de afgelopen zomers en het advies om zuinig met water te zijn.

Bij het afwassen met de hand wisselt het watergebruik maar gemiddeld gezien heb je 6 tot 11 liter warm water nodig om de gootsteen of een teiltje te vullen voor de afwas. Hierbij wordt geen rekening gehouden met het water dat in het begin wegspoelt voordat er daadwerkelijk warm water uit de kraan stroomt. In mijn geval heb ik geen teiltje en vul ik mijn wasbak. Hier past exact 14 liter water tot aan de overstort en stroomt er ongeveer 1,5 liter water weg voordat ik warm water uit de kraan krijg waardoor ik 15,5 liter water per afwasbeurt gebruik. Dit is dus hoger dan een gemiddelde handwas.

Het watergebruik van een vaatwasser wisselt sterk tussen machines. Let goed op hoeveel water het apparaat bij jou thuis gebruikt. Zuinige apparaten(A+++) gebruiken tegenwoordig gemiddeld 10 tot 13 liter water voor een wasbeurt. Zuinige machines filteren en hergebruiken het water meerdere keren waardoor het watergebruik vrij laag ligt. Belangrijk is wel dat je bij een afwasmachine de vaat niet voorspoelt, dit is over het algemeen ook niet nodig bij een afwasmachine. Al geldt deze tip natuurlijk ook voor de handwas, wanneer je de vaat vooraf nog voorspoelt stijgt je watergebruik.

Het watergebruik van een afwasmachine van 10 tot 13 liter water ligt dus niet heel ver uit elkaar ten opzichte van de 6 tot 11 liter van een gemiddelde handwas, mijn eigen watergebruik ligt dus iets hoger dan dat van een zuinige afwasmachine. Wanneer je dit in euro’s omrekent kom je op een verwaarloosbaar bedrag uit, je betaal in Nederland namelijk € 0,70 voor elke 1000 liter water. Op elke 400 wasbeurten bespaar ik dus €0,70 cent wanneer ik een vaatwasser heb. Desalniettemin, op het gebied van watergebruik wint de afwasmachine in mijn situatie.

De energie die je nodigt hebt voor het opwarmen van water in beide situaties heeft uiteindelijk de grootste milieubelasting. Het opwarmen van water vraagt namelijk veel energie, dit wordt thuis via gas of elektriciteit opgewekt. Bij de handwas komt water van de cv-ketel, elektrische boiler of in een duurzame situatie van de zonneboiler op het dak. Een vaatwasser gebruikt in de meeste gevallen een elektrisch element om het water op te warmen bij een wasbeurt. Al kan dit soms met een hot-fill efficiënter plaatsvinden.
Volgens de consumentenbond verbruikt een zuinige afwasmachine per wasbeurt gemiddeld 1,1kWh. Dit is echter alleen wanneer je de ECO-stand op de vaatwasser gebruikt. Wanneer je namelijk voor de makkelijke snelle wasbeurt kiest vergeet de vaatwasser het bijbehorende energielabel. Het energielabel van een zuinig vaatwasser geldt namelijk alleen wanneer je enkel de eco-stand gebruikt, dus negeer thuis de snelle stand.
De hoeveelheid energie die je gebruikt voor het opwarmen van water tijdens de handwas is afhankelijk van de hoeveelheid water die je opwarmt en de efficiëntie van de ketel of boiler. In mijn geval wordt de 15.5 liter water op het moment zelf opgewarmd tot 50 graden en gebruikt het systeem alleen op dat moment energie. Ik heb een elektrische doorstromer in mijn huis zitten, in plaats van een gasgestookte cv-ketel. Meer hierover vind je in mijn eerdere blogs. Het vullen van de gootsteen met warm water vraagt ongeveer 0,7 kWh. Dit is dus mooi 35% zuiniger dan de vaatwasser, al scheelt dit per wasbeurt welgeteld € 0,07. Hierbij wint de handwas het duidelijk van de vaatwasser.
Dit verschil heeft er vooral mee te maken dat een vaatwasser de watertemperatuur op een constante temperatuur houdt en het water tijdens de wasbeurt blijft verwarmen. Met een handwas warm je het water een keer op en mag het tijdens de wasbeurt langzaam afkoelen.

Is het vanuit een duurzaam standpunt interessant om een afwasmachine te nemen? Op het gebied van het energiegebruik in elk geval niet maar een vaatwasser gebruikt in mijn huishouden wel minder water. Dit verschil in watergebruik kan ik vrij gemakkelijk verminderen door een afwasteil te nemen die ik in mijn gootsteen plaats of door iets korter te douchen. De vaatwasser wint het daardoor enkel nog op het gemak dat het mij biedt, maar is dat genoeg?

De footprint van een vaatwasser heeft daarnaast ook andere aspecten die bijdragen aan de milieubelasting. Hierboven ben ik namelijk nog niet ingegaan op de energie die nodig is om een vaatwasser te produceren, hierdoor heeft de vaatwasser al een flinke energieachterstand voordat ie z’n eerste wasbeurt draait.
Wanneer je thuis een zonneboiler hebt en de vaatwasser via de hot-fill hebt aangesloten zorg je eigenlijk voor een flinke energiebesparing. In deze situatie is het aanneembaar dat een vaatwasser efficiënter is dan de gewone handwas. In andere situaties echter niet.
In deze blog ben ik uitgegaan van een water- en energie-efficiënte vaatwasser. Deze hebben echter ook een aanzienlijk prijskaartje. Een vaatwasser is al te verkrijgen voor €350,- maar wanneer je een energie-efficiënte wil hebben ben je al gauw €550,- kwijt. Wil je nog efficiënter, dan kan je kiezen voor een vaatwasser met energielabel A+++-10% (nog eens 10% zuiniger), deze kosten nu nog €850,-.

Dus kies ik voor een vaatwasser? Nee nu niet, het gemak dat een vaatwasser kan bieden is mij geen €550 of €850 euro waard. Voor dat bedrag kan ik voldoende andere dingen bedenken die ik liever zou doen en bijdragen aan een duurzaam huishouden.

Heb je al een vaatwasser of kies je toch voor het aanschaffen van een vaatwasser dan heb ik hier nog een aantal nuttige tips voor een duurzaam gebruik.

• Draai de vaatwasser alleen wanneer deze helemaal vol is.
• Gebruik altijd de Eco-Modus voor een laag energiegebruik.
• De vaat niet voorspoelen voordat je deze in de vaatwasser zet.
• Neem een vaatwasser met een zuinig energielabel (A+++ of zuiniger).
• Kies voor een vaatwasser van een betrouwbaar merk (“goedkoop is duurkoop”).
• Overweeg het toepassen van hot-fill bij gebruik van een cv-ketel of zonneboiler.
• Houd het filter schoon om de vaatwasser goed te laten werken.

Wanneer je toch kiest voor de oude vertrouwde handwas heb ik natuurlijk ook nog een paar tips voor een efficiënte afwas met een lage footprint.

• Gebruik zo min mogelijk warm water, kies bijvoorbeeld voor een afwasteil in de wasbak.
• Controleer de efficiëntie van je warmwatertoestel (cv-ketel, boilervat).
• Wanneer je toch wil voorspoelen, gebruik dan koud water en maak hierbij ook gebruik van een teiltje. Door een kraan loopt gemiddeld 7 liter per minuut doorheen.
• Kies voor duurzame zeep, bijvoorbeeld van Seepje of Green Soap.
• Let op de hoeveelheid afwasmiddel die je nodig hebt. Lees op de verpakking wat de aanbevolen verhouding is.